Dzieje miejscowości sięgają XIII wieku. W 1286 roku pojawia się nazwa Szawonoviz, a w 1295 roku wzmiankowany był kościół tamże. W późniejszym czasie mowa jest o: Suanwiz (1297), Swanowicz (1300), Schwanowitz (1736, 1930).
 |
| Śluza na Odrze |
Kościół i hełm
Obecna świątynia zbudowana została około roku 1400, w stylu gotyckim i otoczona jest okazałym murem z kamieni polnych. Posiada wieżę klasycystyczną z 1819 roku.
Wieża ta była zwieńczona hełmem, który po II wojnie światowej runął. Stało się to w latach 60-tych, a przyczyna była prosta: poewangelicki kościół systematycznie ograbiano z cennych inwentarzy, a podczas kradzieży dzwonu chciwi złodzieje posunęli się nawet do wycięcia fragmentów belek konstrukcyjnych, co ostatecznie spowodowało katastrofę.
Przez kilkadziesiąt lat widok kościoła raził brakiem zwieńczenia wieży, aż w końcu mieszkańcy postanowili, że muszą coś z tym zrobić i odtworzyć kopułę. Inwestycję udało się przeprowadzić dzięki inicjatywie mieszkańców i szczodrości wójta gminy Skarbimierz wiosną 2015 roku.
 |
| Kościół NMP Królowej Polski |
Dzieje włości
Na temat właścicieli Zwanowic wiemy niezbyt dużo. Wioska przez kilka stuleci należała do rodu von Waldau. W miejscowym kościele znajduje się płyta nagrobna Krzysztofa von Waldau (zm. 1595), koniuszego księcia brzeskiego Jerzego II (zm. 1586) i portret Jana Bernarda von Waldau (zm. 1678).
Wiemy też ze źródeł, że w 1882 roku tajny radca i członek Izby Panów, Karl Wilhelm Remus von Woyrsch (1814-1899) nabył majątek w Zwanowicach koło Brzegu. Tenże miał dwójkę synów: Martina Wilhelma (1847-1920), pruskiego oficera i Günthera (1858-1923), który otrzymał w spadku dobra w Zwanowicach.
W księgach adresowych z lat 1905 i 1921 ów Günther von Woyrsch pojawia się jako właściciel posiadłości w Zwanowicach liczącej w 1905 roku 758 ha i w 1921 roku 689 ha. Według księgi adresowej z 1937 roku majątek o powierzchni 648,5 ha należał już do Udo von Woyrscha, syna Günthera.
 |
| Renesansowe epitafia na zewnętrznej ścianie kościoła |
Udo (1895-1983) ostatni właściciel Zwanowic, nie przyniósł niestety chwały swej rodzinie. W latach 30-tych XX wieku był bliskim współpracownikiem Heinricha Himmlera, który mianował go dowódcą SS na Śląsku. W 1934 roku współorganizował Noc Długich Noży (akcję schwytania i wymordowania przeciwników Hitlera) we Wrocławiu, rok później został mianowany SS-Obergruppenführerem. W 1939 roku podczas kampanii wrześniowej dowodził jednostką bojową przeprowadzającą pacyfikację polskiego Górnego Śląska. Liczne mordy i nadużycia popełniane przez jego oddział doprowadziły do wycofania go ze Śląska. W latach 1940-1944 był wyższym dowódcą sił SS i policji w Dreźnie, tam też w 1941 roku awansował na generała policji. Po wojnie mimo iż dwukrotnie sądzony i skazany za zbrodnie wojenne (1948, 1957), ostatecznie spędził w więzieniach tylko kilka lat.
Majątek rodziny von Woyrsch po 1945 roku został znacjonalizowany i przekazany w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Po upadku PGR-u w latach 90-tych XX stulecia zarządzały nim agencje Skarbu Państwa. Obecnie pałac w Zwanowicach stanowi własność prywatną. Budynek został odnowiony, prezentuje się okazale. Właściciel planuje uruchomić w nim dom spokojnej starości.
Późnobarokowy pałac w Zwanowicach został zbudowany pod koniec XVIII wieku. Budynek jest murowany z cegły, otynkowany, założony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny.
 |
| Pałac w Zwanowicach |
Na północ od pałacu rozpościera się niewielki park krajobrazowy (1,53 ha) założony w pierwszej połowie XIX wieku. W parku przeważają drzewa liściaste: lipy, klony, dęby, kasztanowce, wiązy, wierzby i topole, występują również pojedyncze okazy cisów, świerków, daglezji i żywotników.
Blisko pałacu znajduje się niewielka polana ze stawem. W pobliżu rezydencji zachowały się zabudowania dawnego folwarku pochodzące z 1825 roku. Zbudowane w stylu klasycystycznym, otaczają z trzech stron dziedziniec gospodarczy.
Śluza i kopalnia
Na północny-wschód od wioski płynie kanał Odry. Na nim założona została śluza, przy niej znajduje się też elektrownia wodna.
Tuż obok śluzy znajdziemy ponadto urokliwe osiedle domków jednorodzinnych, wzniesione na początku XX wieku, z przeznaczeniem dla pracowników obsługi zapory wodnej.
 |
| Urokliwa aleja prowadząca na śluzę |
Ciekawostką związaną ze Zwanowicami niewątpliwie są ukryte na tym terenie spore zasoby węgla brunatnego. W latach 1845-1866 obok wsi wydobywała je nawet odkrywkowa kopalnia „Leopold” (zamknięto ją z powodu nieopłacalności eksploatacji).
Instytucje
W dzisiejszych Zwanowicach funkcjonuje klub piłkarski KS „Zwanki” Zwanowice, Ochotnicza Straż Pożarna oraz filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Skarbimierzu. Tuż za budynkiem biblioteki znajdują się rozległe tereny rekreacyjne, które uroczyście otwarto w maju bieżącego roku. Do dyspozycji mieszkańców są: nowoczesne boisko wielofunkcyjne, plac zabaw oraz zadaszony plac biesiadny ze sceną.
Tekst i foto
Paweł Pawlita
http://gazetabrzeska.eu/Archiwum/Numer/745
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz